Duitse barbarismen

Ik heb al eens eerder geschreven over barbarismen, je weet wel, van die half vertaalde vreemde woorden waarvoor wij wel wat beters in huis hebben. Schreef ik toen over uit het Engels en het Amerikaans afkomstige kretologie, vandaag is het Duits aan de beurt. En daar weten we hier ook wel raad mee. Maar voordat we overgaan op de voorbeelden, eerst nog een plots opkomende gedachte. Hebben andere talen dat nou ook, barbarismen? Of is dat typisch iets dat slechts voorkomt in een kleine taal als het Nederlands? In ieder geval is het zo dat Fransen zich graag tegen het Engels (lees: de Engelsen?) mogen afzetten. Maar of dat nou allemaal barbarismen zijn... Soms denk ik dat het meer purisme is, het wat krampachtig zuiver houden van de eigen taal. Want, en dat is het verschil met een barbarisme in het Nederlands, er bestaat nauwelijks een werkbaar alternatief. Neem b.v. un airbag. Er zijn Fransen die zeggen dat dat een coussin gonflable de sécurité is. Van un disc-jockey maakt men un animateur dans une boîte de nuit. Ik ben er van overtuigd dat zulke woorden maar weinig enthousiasme teweeg zullen brengen. In Vlaanderen ziet men een soortgelijke beweging maar die lijkt meer steun te hebben. 
Terug naar de Nederlandse barbarismen van Duitse oorsprong, de germanismen.

begeesterd

Ik gebruikte hiervoor al het woord 'enthousiasme' maar onze variant van begeistert mag zich ook in een zekere populariteit verheugen.

middels

Komt zo vaak voor dat het haast Nederlands is maar daarom niet minder fout/lelijk. 'Door middel van' staat ook nog een stuk beter.

vastgenomen

Bij deze vraag ik me altijd af waarom men deze zo duidelijke "vertaling" van festnehmen zo nodig moet gebruiken. 'Arresteren' is toch niet zo'n bijzonder dan wel moeilijk woord. Ik moet wel zeggen dat ik het de laatste tijd weer wat minder zie.

Steekwoord

Steekwoord, een germanisme? Toch wel, het komt van Stichwort en dat laat zich goed vertalen door 'trefwoord'. 
In de tekst over het woordje 'middels' komt ook het woord 'steekproef' voor. In het Duits is dat Stichprobe dus je zou denken... Toch geloof ik niet dat het een germanisme is omdat er wel een mooie etymologische verklaring voor is te bedenken (die overigens niet in het van Dale Etymologisch Woordenboek staat). 

breeksteker

Bij de bemonstering van bepaalde grondstoffen en kaas wordt dat gedaan door er een scherpe, holle pen in te steken waarmee een proefmonster wordt genomen. Er wordt letterlijk gestoken. Hiernaast is een zogenoemde breeksteker afgebeeld. Die worden gebruikt voor het bemonsteren van o.m. graan in juten zakken. Je zou dus kunnen zeggen dat 'steekproef' wel vervangen kan worden door 'monster'. Tja, het toont maar aan dat de grens tussen wel/niet barbarisme een dunne is.


Spotprentverantwoording
www.vaagtaal.nl