11 april 2013

Barbarismus

Een Barbarismus is geen Duits vogeltje maar wel Duits voor 'barbarisme'. Wanneer die term wordt gebruikt voor een woord of een uitdrukking, dan wil dat zeggen dat zo'n woord of uitdrukking naar buitenlands voorbeeld gevormd is maar wel in strijd is met de eigen taal. Een voorbeeld? Wanneer iemand wil zeggen dat er iets ontbreekt, dan hoor je dikwijls 'er mist iets'. Dat hebben wij van onze Engelse overburen gepikt: 'there is something missing' en daar is niets mis mee. Met die Engelse uitdrukking, bedoel ik. Maar wanneer wij dat doen, dan heet dat een 'anglicisme' omdat er een goede Nederlandse uitdrukking voor is: 'er ontbreekt iets'. Zo zijn er ook 'germanismen' en dan hebben we de twee bekendste categorieën wel gehad.
Ik vind 'barbarismen' echte sluipmoordenaars. Ze komen je taal binnen, doen hun verwoestende werk en je hebt nauwelijks in de gaten dat ze er zijn. De kranten staan er vol mee. Overigens moeten barbarismen niet verward worden met leenwoorden. Dat zijn ook woorden die aan een andere taal ontleend zijn maar dan bij ontstentenis van een (goed) Nederlands woord. Computer is zo'n woord. 
Terug naar het barbarisme.
in de pijplijn
Hoe vaak zeggen we het niet, een prima uitdrukking toch? Toch niet, it's in the pipeline kan prima vertaald worden met 'het staat op stapel' of 'het zit in de plannen' of zoiets.
Een regelmatige gast is ook:
ingezworen
Ook uit het Engels, en nog een lelijke ook, vind ik. Sworn in laat zich goed vertalen met 'beëdigd'.
brekend nieuws
Deze superlelijke is mogelijk in Nederland geïntroduceerd als gevolg van CNN-uitzendingen. Breaking news zou wat mij betreft zelfs een leenwoord/-term mogen zijn maar het woord 'nieuwsflits' dekt de lading ook.
Engels voor 'regering' is government maar Amerikanen gebruiken dat woord niet of nauwelijks. Daar is dat de administration. Daarom behoort de volgende tot de amerikanismen (als die groep tenminste bestaat).
de Obama-administratie
Mijn grootvader was hoofd van een administratie maar heeft nooit in de regering gezeten.
Tot slot nog eentje, weer uit het Engels, die wat mij betreft tegen het lachwekkende aan zit. Reden? Omdat het zo voor de hand ligt dat ie echt fout is.
dat is waarom
That is why doet het goed aan gene zijde van het Kanaal maar aan deze kant is 'daarom' goed genoeg.
Al deze voorbeelden komen uit de NRC waarmee niet gezegd wil zijn dat andere kranten geheel van vreemde smetten vrij zijn. Au contraire zou ik durven zeggen. Maar aannemende dat de NRC goed opgeleide correctoren in dienst heeft, moge het duidelijk zijn dat barbarismen gemakkelijk de krant insluipen. Ter verdediging van genoemde correctoren moet gezegd worden dat zij niet voor alles verantwoordelijk gesteld kunnen worden. Een citaat, zoals hierboven getoond van premier Rutte, daar mogen ze echt niets aan doen.
Een volgende keer een paar mislukte 'overzettingen' uit het Duits.

Spotprentverantwoording
www.frenchinnormandy.com

5 opmerkingen:

  1. Tegenwoordig is ook alles maken: een foto maken, een beslissing maken enz.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. 'Een beslissing maken' lijkt mij een echt anglicisme.

      Verwijderen
  2. Ik vraag me af of er misschien iets van gemakzucht in zit om anderstalige uitdrukkingen zo letterlijk te vertalen? Brekend nieuws is een goed voorbeeld..

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ja, inderdaad gemakzucht en kritiekloos alles maar op- of overschrijven.

      Verwijderen
  3. Die Engelsen en Duitsers zijn echte barbaren.

    BeantwoordenVerwijderen