Met leedwezen delen wij u mee...

Mijn waarde Echtgenoot WILLEM SNEP, Emeritus Predikant te Wilsveen,
Stierf deeze morgen aan een uitteerende Ziekte, in de ouderdom van 55
Jaaren: dit verlies het zwaarste dat mij en mijn eenig Zoontje, in mijn
leeven immer kon overkomen, stort mij in de uiterste droefenis, dewijl ik
daardoor van den braafsten Echtgenoot, en mijn Zoon van den teder-
hartigsten Vader berooft ben, ten volle overreed zijnde van de deelneming
mijner Familie en goede Vrienden; verzoeke van Rouwbeklag door Brieven
verschoont te blijven.
VOORBURG                                                                     JOHANNA BOUMAN
den 30 Maart 1795                                                         Wed. WILLEM SNEP

Rouwadvertenties zijn al zo oud als de weg naar Rome. Hoewel, hoe lang die weg al bestaat, daar heb ik eigenlijk ook geen idee van. Maar omdat de Romeinen hier al aan het begin van onze jaartelling rondreisden, zal die weg mogelijk dezelfde zijn als die van Rome hier naar toe. Terug naar de mededelingen van rouwbeklag zoals ze vroeger ook wel heetten. Ik weet niet wanneer de eerste advertentie is verschenen maar dat zal zo tegen het eind van de 18e eeuw geweest zijn. Hierboven een fraai voorbeeld* van een weduwe die nu "in de uiterste droefenis gestort" is. Veelal werd (en wordt) de advertentie gebruikt om allerlei mededelingen te doen. De doodsoorzaak is er een van, hier is dat een "uitteerende Ziekte". Een zinsnede, die je ook altijd in advertenties uit die tijd tegenkomt, is de opmerking dat men expliciet verzoekt van (schriftelijk) rouwbeklag verschoond te blijven. Impliciet gaf men daarmee aan de eerste 10-14 dagen na het overlijden contacten niet op prijs te stellen. Ook nu nog valt er van allerlei wetenswaardigs uit de familieberichten op te maken. Soms zijn die mededelingen wat ondoordacht, krijgen ze een heel andere betekenis of worden er oude rekeningen vereffend. Hierna wat hedendaagse voorbeelden.

De uitdrukking Tjonge jonge wordt voor mijn gevoel toch vaak gebruikt op een wat sarcastische toon. Zo van 'Nou, nou, het is me wat! Maar niet heus.'. Daarom zou ik zo'n term nooit in een context gebruiken waar van sarcasme geen sprake is, zeker niet met deze zinsconstructie. Maar het zou natuurlijk ook kunnen dat...

Nou is crematie al ruim honderd jaar een geaccepteerde wijze van lijkbezorging maar meestal laten we dat doen door mensen die daarin gespecialiseerd zijn. Edoch, de participatiesamenleving schrijdt voort. Er blijken al mensen te zijn die de lijkverbranding zelf ter hand willen nemen. Anders heb je het niet over We gaan cremeren, zou ik denken.

In onderstaande advertentie gaat het over een Prof. Dr. betrokken bij de Universiteit van Amsterdam. Voor de schrijver van deze tekst zou een opfriscursusje Nederlands echter geen kwaad kunnen. Een toegeweid bestuurslid zoek je misschien eerder in Wageningen.

Het moge duidelijk zijn dat iemand die in het harnas sterft, achter zijn bureau of leunend op z'n schoffel de geest heeft gegeven. Maar wat te denken van iemand die in zijn harnas sterft? Dat moet, ook gezien de rest van de tekst, welhaast een ridder zijn die in het strijdperk gebleven is.
.

Hieronder nog een geval waarbij verwisseling van de woorden zijn en het een wereld van verschil maakt. Iemand die zich prettig voelt is op zijn gemak. Maar iemand die op het gemak is, bevindt zich op het toilet. En dat zal in onderstaande tekst niet de bedoeling zijn.

Voor wie werkzaam is geweest in de wereld van de actieve levensbeëindiging, is het tijdstip van overlijden een voorspelbaar gegeven geworden. Dan is het ook begrijpelijk dat je collega's er ondersteboven van zijn wanneer je er onaangekondigd tussenuit knijpt.

Laten we zeggen dat deze mededeling voor meerdere uitleg vatbaar is.

Hetzelfde geldt voor dit wat treurig bericht.

Een gynaecoloog die oog had voor de positie van de vrouw. Je verwacht toch niet anders van zo iemand?

Dan nog de waarschuwing dat je bepaalde tekstverwerkers goed in de gaten moet houden. Zodra je in MS-Word een jaartal intikt, dan krijg je de mogelijkheid om via Enter de datum van heden te maken. Dat ziet er zo uit:

Maar ja, die Enter doe je automatisch als je aan het eind van een regel bent. En wanneer je dan niet ziet wat daar het gevolg van is, dan krijg je de volgende tekst in de advertentie en wordt de datum van overlijden wat duister.

Ook wel eens gedacht dat koffie en cake na afloop maar een saaie, calvinistische bedoening is? Dat moet beter, moeten deze nabestaanden hebben gedacht. We beginnen met een hapje, dan de plechtigheid en dan, in de kerk nog, een tweede gang.

Al met al zou ik denken dat de mensen die deze advertenties aannemen, wel een wat kritischer blik zouden mogen hebben. Maar tot die tijd bezie ik deze treurige berichten met de nodige, maar wel gepaste vrolijkheid.

* Uit: De Haarlemse Courant d.d. 2-4-1795, via Delpher.nl.