Onbedoeld (?) toepasselijk

Battus heeft in 1981 al genoegzaam aangetoond dat taal zich heel goed leent om mee te spelen. Battus, één van de pseudoniemen van Hugo Brandt Corstius, leverde in dat jaar een letterlijk gewichtig werk af, vol taalvondsten, -grappen en andere al dan niet serieus bedoelde lemmata. Voor de ware taalliefhebber, het complete werk is gratis als pdf te downloaden, een genereus gebaar van de rechthebbenden, zo komt mij voor. Deze intro dient als prestigieus voorportaal voor dit blogje over het gebruik van woorden die in een bepaalde context toepasselijker zijn dan misschien bedoeld. Maar soms ligt het er voor mijn gevoel zo dik bovenop dat de schrijver zijn/haar lezer misschien wel in het ootje neemt. Ik laat het oordeel aan de lezers van dit blog.

Politiek NOS-verslaggever Ron Fresen gebruikt tijdens een reportage over de KLM toepasselijke beeldspraak. Of hier opzet in het spel is ...

NRC 27-2-2019

Het lijkt me toch wat genant wanneer je dit als Staatssecretaris van Defensie moet toegeven nadat zij al eerder in de Tweede Kamer aan de tand was gevoeld over een tekort aan scherpe munitie.

NRC 5-6-2018

Het onderschrift bij deze foto beschrijft exact wat u ziet. Ik vraag me alleen af hoe het onderschrift geluid zou hebben indien de agent 's mans bovenlichaam had gefouilleerd.

Noordhollands Dagblad 9-5-2020

Dat ze bij een supermarkt op alle mogelijke manier proberen duidelijk te maken dat er levens-middelen verkocht worden, dat verbaast niet. Maar dat ze dat ook in een juridische context nog voorelkaar krijgen, da's toch knap.

NRC 1-3-2019

Ik vind het meestal wel voldoende wanneer er gemeld wordt dat er doden zijn te betreuren. Om dan ook nog eens te benadrukken dat het hier om lijken gaat, dat hoeft dan voor mij niet zo nodig.

NRC 7-5-2019

Kijk, dat er in een item over mondkapjes, het woord 'mondjesmaat' wordt gebruikt, dat is natuurlijk wel grappig. Ik vraag me alleen af hoe ik dit woord in samenhang met het woord 'boetes' moet interpreteren.

NRC website 5-8-2020

Bij kleine mondjes (vergeef mij het pleonasme) een kleine boete en een hoge boete bij een grote bek?

Ik had het hierboven al over lijken. Voor mijn gevoel is de juiste uitdrukking dat een lijk 'in verregaande staat van ontbinding' kan zijn. Maar recent kom ik ook de term 'vergaande staat van ontbinding' tegen (met de klemtoon op de eerste lettergreep). Ik neem aan dat dan bedoeld wordt dat het 'vergaan' al een eind c.q. ver gevorderd is. Maar 'vergaan' (met de klemtoon op de tweede lettergreep) heeft ook de betekenis van 'ontbinden'. En dan krijgt de genoemde uitdrukking een pleonastisch tintje: 'in ontbindende staat van ontbinding'. Daarom houd ik het maar op de verregaande staat.

NRC 23-7-2020

Noordhollands Dagblad website 4-2-2020

Update 12 aug. 2020:
En dan nog deze variant. Er zijn kennelijk twee vormen van ontbinding, de dichtbije en de verre.

Noordhollands Dagblad 16-10-2019

Ontbinding in een verre staat is natuurlijk wel mogelijk, in Thailand of Brazilië of zo.

En de laatste laat ik maar voor wat ie is. Ik denk dat ze de weg kwamen reanimeren.

Noordhollands Dagblad website 8-8-2020