16 augustus 2020

Het calculerend journaille

Dat journalisten over het algemeen alfamannetjes en -vrouwtjes zullen zijn, lijkt een voor de hand liggende veronderstelling. Maar of dan ook de gedachte gewettigd is dat het journaille niet kan rekenen, dat gaat misschien wat ver. Hoewel, als je onderstaande staaltjes rekenkunde ziet, dan ga je toch twijfelen. Echter, zoals ook duidelijk zal worden, ook bij anderen dan journalisten, zie je soms fraaie staaltjes van gegoochel met cijfers.

Op 25 februari 2013 heeft taalhistoricus en journalist Ewoud Sanders al eens een exposé geschreven over het verschijnsel 'voetbalveld' als rekeneenheid in de journalistiek. Het gebruik komt waarschijnlijk voort uit de drang om grote eenheden/getallen om te zetten naar voor de lezer begrijpelijke hoeveelheden. Maar om daar dan een weinig exacte metafoor als een voetbalveld voor te gebruiken... Afhankelijk van welke voetbalorganisatie je als de maat der dingen beschouwt, varieert de lengte tussen de 100 en 120 meter; de breedte tussen 64 en 75 meter. De oppervlakte van één veld varieert dus van 6.400 tot 9.000 m2. Daar zit een factor 1,4 tussen.
Ewoud citeert het dagblad BN De Stem:

NRC 25-2-2013

Vervolgens houdt hij een (terecht) betoog dat 37.000 voetbalvelden net zo min iets voorstelbaars is als de genoemde 7,8 miljoen vierkante meter. Maar klopt de vergelijking wel? Voor geen meter, zou ik haast zeggen. Afhankelijk van welke maatvoering je hanteert, kom je uit op rond de 1.050 voetbalvelden. Da's nog niet echt voorstelbaar maar wel correct(er). Overigens werd Ewoud een paar dagen na publicatie al door een lezer op de vingers getikt.
Ook wanneer er sprake is van overzichtelijker getallen, komt toch het voetbalveld weer op de proppen.

NRC 26-3-2013

Ter verduidelijking zou ik aan dit bericht toe willen voegen dat er dus één brandweerman werd ingezet voor elke ruim 400 vierkante meter en dat er in elke blusauto 7,5 man naar de brand werden gereden. Kijk mensen, dat is nog eens onthullende journalistiek!

De volgende berekening valt al snel door de mand. Drie kinderen per dag komt neer op 1.095 kinderen per jaar. En geen 2.000. Of bedoelt de schrijver toch 2.000 kinderen per jaar? Dat is gemiddeld 5,5 kind per dag.

NRC 26-4-2013

En of 1.095/2.000 kinderen op een bevolking van vier miljoen een behoorlijk aantal is, dat weet ik niet. Het gaat hier over adoptiekinderen die jaarlijks over een periode van 18 jaar in Denemarken zijn geboren. Dan praat je in die periode over een toename van 0,0049/0,009%. Het is maar wat je veel vindt.

Als kerkuilen tot twee ratten per dag eten, dan betekent dat maximaal twee, en niet meer. Dan kom je dus maximaal op 730 ratten per uil. Voor een paar kom je dan op 1.430 ratten. De berekening blijft dus wat duister.

Noordhollands Dagblad 9-1-2020

De volgende lezersbijdrage werd gepubliceerd op 11 maart 2013. Het was net zeventig jaar geleden dat de eerste trein uit Westerbork vertrok. De briefschrijver ziet dat anders.

NRC 11-3-2013

Zelfs het tellen van doelpunten bij een voetbalwedstrijd blijkt niet altijd even eenvoudig te zijn.

Nieuwsblad voor Castricum - sept. 2019

Als je een gebied van 100 x 100 meter moet afzoeken met een speedboot, twee helikopters en een vliegtuig, dan mag je van geluk spreken dat er geen ongelukken gebeuren.

NRC 18-8-2015

Als je een bepaalde leeftijd hebt bereikt, dan ben bezig met je daaropvolgende levensjaar. Dus als je de leeftijd van 88 hebt bereikt, dan ben je bezig aan je 89e levensjaar. Niet iedereen ziet dat zo.

NRC 20-7-2018

Rond de eeuwwisseling of bij het overgaan van het ene naar het volgende decennium, zie je nog wel eens de echte fijnslijpersdiscussie opduiken over wanneer dat nieuwe tijdvak nou precies ingaat. Ook de volgende ingezondenstukjesschrijver (3x woordwaarde) probeert iemand zijn dwalingen te laten inzien. Alleen jammer dat hij wat verwarring sticht door een hele eeuw zoek te maken. Zijn kalender vertoont een hikje door van 31 december 1900 naar 1 januari 2001 te springen. Ik ben bang dat hij de heer Wegenwijs niet echt wegwijs heeft gemaakt.

NRC

Bij deze winkel zou ik niks in de uitverkoop kopen. 25% korting is natuurlijk mooi. Maar -25% korting, dat riekt naar het algebraïsche - x - = +. Dus het lijkt mij beter te wachten tot die periode van 25 dagen voorbij is.


8 augustus 2020

Onbedoeld (?) toepasselijk

Battus heeft in 1981 al genoegzaam aangetoond dat taal zich heel goed leent om mee te spelen. Battus, één van de pseudoniemen van Hugo Brandt Corstius, leverde in dat jaar een letterlijk gewichtig werk af, vol taalvondsten, -grappen en andere al dan niet serieus bedoelde lemmata. Voor de ware taalliefhebber, het complete werk is gratis als pdf te downloaden, een genereus gebaar van de rechthebbenden, zo komt mij voor. Deze intro dient als prestigieus voorportaal voor dit blogje over het gebruik van woorden die in een bepaalde context toepasselijker zijn dan misschien bedoeld. Maar soms ligt het er voor mijn gevoel zo dik bovenop dat de schrijver zijn/haar lezer misschien wel in het ootje neemt. Ik laat het oordeel aan de lezers van dit blog.

Politiek NOS-verslaggever Ron Fresen gebruikt tijdens een reportage over de KLM toepasselijke beeldspraak. Of hier opzet in het spel is ...

NRC 27-2-2019

Het lijkt me toch wat genant wanneer je dit als Staatssecretaris van Defensie moet toegeven nadat zij al eerder in de Tweede Kamer aan de tand was gevoeld over een tekort aan scherpe munitie.

NRC 5-6-2018

Het onderschrift bij deze foto beschrijft exact wat u ziet. Ik vraag me alleen af hoe het onderschrift geluid zou hebben indien de agent 's mans bovenlichaam had gefouilleerd.

Noordhollands Dagblad 9-5-2020

Dat ze bij een supermarkt op alle mogelijke manier proberen duidelijk te maken dat er levens-middelen verkocht worden, dat verbaast niet. Maar dat ze dat ook in een juridische context nog voorelkaar krijgen, da's toch knap.

NRC 1-3-2019

Ik vind het meestal wel voldoende wanneer er gemeld wordt dat er doden zijn te betreuren. Om dan ook nog eens te benadrukken dat het hier om lijken gaat, dat hoeft dan voor mij niet zo nodig.

NRC 7-5-2019

Kijk, dat er in een item over mondkapjes, het woord 'mondjesmaat' wordt gebruikt, dat is natuurlijk wel grappig. Ik vraag me alleen af hoe ik dit woord in samenhang met het woord 'boetes' moet interpreteren.

NRC website 5-8-2020

Bij kleine mondjes (vergeef mij het pleonasme) een kleine boete en een hoge boete bij een grote bek?

Ik had het hierboven al over lijken. Voor mijn gevoel is de juiste uitdrukking dat een lijk 'in verregaande staat van ontbinding' kan zijn. Maar recent kom ik ook de term 'vergaande staat van ontbinding' tegen (met de klemtoon op de eerste lettergreep). Ik neem aan dat dan bedoeld wordt dat het 'vergaan' al een eind c.q. ver gevorderd is. Maar 'vergaan' (met de klemtoon op de tweede lettergreep) heeft ook de betekenis van 'ontbinden'. En dan krijgt de genoemde uitdrukking een pleonastisch tintje: 'in ontbindende staat van ontbinding'. Daarom houd ik het maar op de verregaande staat.

NRC 23-7-2020

Noordhollands Dagblad website 4-2-2020

Update 12 aug. 2020:
En dan nog deze variant. Er zijn kennelijk twee vormen van ontbinding, de dichtbije en de verre.

Noordhollands Dagblad 16-10-2019

Ontbinding in een verre staat is natuurlijk wel mogelijk, in Thailand of Brazilië of zo.

En de laatste laat ik maar voor wat ie is. Ik denk dat ze de weg kwamen reanimeren.

Noordhollands Dagblad website 8-8-2020