Nomen est omen

 

Voetbalvereniging NEO

De naam is een teken maar wist u dat er zelfs een voetbalclub bestaat (in het Twentse Borne) met die naam? Wel afgekort tot NEO, maar toch wat raadselachtig. Want die clubnaam mag dan een teken zijn, maar waarvan? Op de site van de vereniging kon ik de verklaring niet vinden. Hopelijk vinden de leden het wel een veelbetekenende naam. Verder ga ik er maar vanuit dat de in dit blogje voorkomende namen op dat vlak wel betekenis hebben. Doorgaans figureren bij dit onderwerp aptoniemen, een naam die op de één of andere wijze aansluit bij de bezigheden van de naamdrager. Zo ook in dit blog. Maar inmiddels heb ik nog een paar categoriën bedacht en daarover ook geschreven. Het zijn de contraptoniem en de provoniem. De eerste groep bestaat uit namen die op wat voor manier dan ook tegengesteld zijn aan de naamdrager. De tweede groep zijn mensen met een achternaam die kennelijk noopt tot het schrijven over een bepaald onderwerp gerelateerd aan die naam. Een beetje ingewikkeld maar u ziet vanzelf wat ik bedoel. Daar gaan we.

De Vereniging van Ouders van Couveusekinderen had geen beter bestuurslid kunnen kiezen. Ik schat in dat hij goed zal bevallen.

Mijnheer De Kleine verdient een dubbele vermelding in de categorie aptoniemen en wel omdat hij ook nog kinderarts is. Dat zouden we dan een aptwoniem kunnen noemen. Mogelijk gaat iemand mij dan van het gebruik van anglicismen beschuldigen. Mocht dat zo zijn, dan wil ik die beschuldiging nog wel helpen aandikken.

NRC 12-4-2018

Na lezing hiervan kan ik niet anders concluderen dan dat Yvonne Staples niet meer is. Wat daar leuk aan is? Het is een variant van 'een naaimachine naait, en een nietmachine niet'. Voor de niet native speakers van dit blog, een staple is een niet(je).

Deze man heeft waarschijnlijk een dijk van een baan gehad.

Een vice admiraal én vlootvoogd van de Koninklijke Marine heeft een wel weinig bemoedigende naam.

In deze rouwadvertentie wordt ook gememoreerd dat de vlootvoogd een 'geliefd [...] leider' is geweest. Bij die uitdrukking krijg ik altijd een beetje de kriebels. Het is een term die ik associeer met dictators en dat soort weinig democratisch volk. Die vinden zelf steevast dat ze die status hebben bereikt, waarschijnlijk omdat ze bij verkiezingen met veel applaus en een overweldigende meerderheid van 99,9% worden herkozen.

Website knack.be d.d. 30-3-2018

Waar het synoniem kist voor vliegtuig vandaan komt, kan ik slechts raden. Het zal uit de begindagen van de luchtvaart komen toen vliegtoestellen nog goeddeels uit materialen als hout bestonden. 

En dan nu over naar de provoniemen. Dat zijn dragers van familienamen die kennelijk het schrijven over en/of het zich bemoeien met aan de naam gerelateerde onderwerpen in de hand werken. Neem bijvoorbeeld een wethouder in Breskens die wat over de visafslag te melden heeft. Niet bijzonder, zult u zeggen maar misschien wel als u weet wat haar achternaam is.

NRC 12-7-2021

Ik moest het ook even opzoeken maar een poissonnier is een (Franse) visboer.

Mevrouw Van de Wiel roept wielrenners op snelheid te minderen.

NRC 24-7-2020

Jan van der Heijden schrijft over voormalig brandweercommandant van Amsterdam Leen Schaap.

NRC 7-10-2019

Als genealogisch geïnteresseerde zou ik wel graag willen weten of er een verband is tussen deze Jan en die andere Jan van der Heijden (1637-1712) die in 1677 octrooi kreeg op de door hem uitgevonden brandspuit. Frappant is dat ook uitvinder Jan zich al met de organisatorische aspecten van de Amsterdamse brandweer bezig hield. In een publicatie uit 1688* wordt genoemd:

"Van der Heyden en zoon doen uit de doeken hoe de brandweer in Amsterdam georganiseerd is. De stad is verdeeld in districten, elk met een eigen brandspuit. Die districten zijn zodanig gekozen 'datter [...] by ieder Brand zes Spuiten [...] worden gebragt'. Om te zorgen dat de brandweerlieden zich haasten, zijn er premies voor de eerste, tweede en derde brandspuit die ter plaatse komt, en de trompetter op de meest nabije toren moet behalve 'brand blazen' ook een licht uitsteken, zodat de spuitgasten weten waar ze moeten zijn."

Was het in vroeger dagen gebruikelijk dat beroepen overgingen van vader op zoon op zoon enz., ook nu is dat kennelijk nog het geval, ook bij bedrijfskundigen. Want zo mag je beide Jannen toch wel noemen.

Ene Van Vlijmen heeft het over de scherpe tanden van dieren.

NRC 19-9-2020

Zou daar de uitdrukking vlijmscherp vandaan komen?

Contraptoniemen zijn wat schaarser dan de andere twee categoriën. Het is dus een kwestie van veel en oplettend lezen. Maar meneer Hemelrijk maakt het me niet al te lastig door als ongelovige over een gelovige te schrijven.

NRC 3-1-2022

Ik vraag me toch af of mensen zelf zo'n tegenstelling ook opvalt.

Tot slot nog een echte. Als je voetballer bent en Bakboord heet, dan vind ik dat je wel op links moet spelen. Niet echter dit heerschap, hij speelt op rechts..

Uit; transfermarkt.nl

Misschien kan hij in overleg treden met de nabestaanden van schipper Van Overstag om te overwegen of hij niet een naamswijziging zou moeten aanvragen. 

Uit: Wiewaswie, BR Werkendam

Mijn advies? Stuurboord.

* https://www.kb.nl/themas/gedrukte-boeken-tot-1800/van-der-heyden-over-de-brandspuit : Beschrijving van de ordres en maniere van brandblussen tegenwoordig binnen Amsterdam gebruikelijk - 1688