13 juni 2013

Woord+woord=woord

Wanneer bestaande woorden tekort schieten, dan maak je toch gewoon een nieuw woord? Meestal zullen dat samenstellingen zijn. Bestaande woorden samenvoegen tot één nieuw woord, het Nederlands biedt daar, meer dan b.v. het Engels, alle mogelijkheid toe. 'Depositogarantiestelsel' is een mooi voorbeeld, drie bestaande woorden worden tot één nieuw begrip. 
Journalisten zijn niet vies van het verzinnen van nieuwe woorden. Haast dagelijks staan neologismen van dit soort in de krant. Om er maar eens een paar te noemen:
spoorcommando
spoorcommando
Diefstal van koperen leidingen langs het spoor moet kennelijk met behulp van een militaire operatie worden aangepakt. Je zou nog kunnen denken dat 'opspoorcommando's' misschien beter de bedoelingen van deze heerschappen zouden weergeven maar zo is ook wel duidelijk dat de dieven hun langste tijd gehad hebben. Dat is althans de suggestie die hier gewekt wordt.
bambificatie
bambificatie
Niet alle nieuwe woorden zijn samenstellingen van bestaande woorden. 'Bambificatie' lijkt een soort handeling te zijn. Maar ook na lezing van het onderschrift is mij nog niet echt duidelijk wat de schrijver bedoelt. Zonder die toelichting zou ik denken dat het meer de betekenis heeft het verhogen van de aaibaarheidsfactor van een tot voor kort onsympatiek dier. Iets zegt mij dat dit woord geen lang leven beschoren zal zijn.
polderimam
polderimam
Het bestaan van een polderimam doet vermoeden dat er ook polderpredikanten en -priesters bestaan. En waarom ook niet. Maar of aanhangers van de islam zich elders bekend zullen maken als poldermohammedaan, dat zal nog wel even duren.
weigerpoliticus
weigerpoliticus
Deze lag natuurlijk zeer voor de hand. Nadat de weigerambtenaar zijn intrede had gedaan, loopt elk weigerachtig typ het risico een voorvoegsel aan zijn functienaam geplakt te krijgen. Dat was ooit wel anders. Toen werd uitgesproken wat er geweigerd werd, zie de dienstweigeraar en niet de weigersoldaat, de werkweigeraar en niet de weigerwerker en de voedselweigeraar en niet de weigereter. We spelen kennelijk wat meer op de man.
Ook het Duits biedt voldoende mogelijkheden om lange, samengestelde woorden te maken. Eén van de vele, humoristische bedoelde, die mij uit mijn schooltijd is bijgebleven, is het Reichseisenbahnhinundherstellershaus ofwel het wisselwachtershuis. Grammaticaal is hier vast het nodige op aan te merken. Mocht dat zo zijn, dan zal mijn vriend Hans dat commentaar zeker voor zijn rekening nemen.

De knipsels komen uit de NRC van resp. 3/4, 13/2, 3/4 en 8/4-2013.
De foto is van eigen hand.

2 opmerkingen:

  1. Aanhangers van de islam zullen zich nooit bekend maken als poldermohammedaan. Zij noemen zichzelf niet mohammedaan omdat zij zich geen volger van Mohammed willen noemen, in tegenstelling tot christenen die zich wel volgeling van Christus noemen.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Je leest tegenwoordig zoveel van dit soort samenstellingen dat het al heel gewoon en normaal lijkt. Erg leuk om er nog eens op gewezen te worden. Soms worden samenstellingen ook wel gebruikt om zich te onderscheiden, zoals bijvoorbeeld de 'snacktaria' of zelfs 'vistaria' die ik laatst zag.

    BeantwoordenVerwijderen